වැඩි මගීන් සංඛ්‍යාවක් සඳහා ආසන වෙන් කිරීම නිසා බොහෝ විට ගුවන් යානයේ තිබෙන ආසන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි මගීන් සංඛ්‍යාවක් සිටින තත්වයක් ඇතිවේ. මෙසේ වැඩි මගීන් සංඛ්‍යාවක් සඳහා ආසන වෙන් කිරීම යම් නීත්‍යානුකූල බවක් සහ සම්මතයක් වුවද මෙම මගීන්ට ආසන පැනවීමට ගුවන් සමාගමට නොහැකි වේ. මෙම තත්වය ගුවන් යානයට ඇතුළු කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම යනුවෙන් හඳුන්වයි.
කෙසේ වෙතත් ගුවන් සමාගම් මෙසේ කිරීම සම්බන්ධයෙන් තොරතුරු සැපයීම එතරම් පැහැදිලි නොවේ.
මෙම තත්වය ඇති වෙන්නේ ඇයි?
ගුවන් යානයේ ප්‍රවේශපත්‍ර මිලදී ගන්නා මගීන් කිහිප දෙනෙකු බොහෝ විට ගමන් කිරීම සඳහා නොපැමිනෙන බව ගුවන් සමාගම අත්දැකීමෙන් දනී. මෙය බොහෝ විට ඉහළ යන්නෙ ඉහළ පෙළේ ව්‍යාපාරිකයින් ගමන් කරනා අවස්ථා වලයි.
සමහර අවස්ථාවලදී ව්‍යාපාරිකයින් ආසනයක් වෙන් කර ගත්තද අවසාන මොතේදී වෙනත් රැස්වීමක් හෝ වෙනත් මොනයම් කාරණයක් නිසා හෝ ගමන අවලංගු කරයි. යම් හෙයකින් ගුවන් සමාගම ආසන ගණනටම පමණක් මගින් වෙන්කර ගතහොත් ඉහත පරිදි නොපැමිනෙන මගීන් හේතුවෙන් හිස් ආසන ඉතිරි වේ. එයින් ආදායමක් නොලැබෙන නිසා ගුවන් සමාගමට පාඩු විඳීමට සිදුවේ.
මෙ නිසා වැඩිපුර මගීන් සඳහා ආසන වෙන් කිරීම නීති විරෝධි කරුණක් ලෙස නොසලකන මුත් එය වාණිජමය වශයෙන් යම් සාධාරණ බවක් තිබෙන ක්‍රියාවකි. ගුවන් සමාගම් පවසන්නේ එලෙස කිරීමෙන් ඇති විය හැකි පාඩුව අවම කර ගන්නා නිසා ගුවන් ප්‍ර වේශපත්‍ර මිළ ඉහළ දැමීමට සිදු නොවන බවයි.
කෙසේ වෙතත් ගුවන් යානාවේ ආසනයක් වෙන් කර, ගමන් කිරීම ට නොපැමිණේ යයි අනුමාන කරන මගීන් සංඛ්‍යාව අඩු වෙමින් පවතින අතර එයින් වැඩිපුර ආසන වෙන් කිරීමට භාජනය වු මගීන් අපහසුතාවයට පත් වේ. මෙවන් අවස්ථා වලදී මගියාගේ අහිමි වන ගුවන් ගමන වෙනුවෙන් යම් ක්‍රියා මාර්ගයක් ගැනීමට ගුවන් සමාගමේ ප්‍රතිපත්තියක් තිබේ.
පළමුවෙන්ම මගීන් අතර තම ගමන අතහැරීමට ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වන්නන් සිටී නම් ඔවුන් ව වෙන් කරනු ලබයි. මෙහිදී අත්හරිනු ලබන ආසනය වෙනුවෙන් මගියාට වෙනත් ගුවන් ගමනක් හෝ වටිනා තෑගි වවුචරයක් එසේත් නැති නම් ගමන් කිරීමට අදහස් කළ පන්තියට වඩා ඉහළ පන්තියකට ගුවන් ටිකට්පතේ වටිනාකම වැඩි කර දීම ආදිය සිදු කරනු ලබයි.
නමුත් සමහර අවස්ථා වලදී මෙවන් ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට ගුවන් සමාගමේ ප්‍රතිපත්තියක් නොමැතිනම් හෝ ස්වේච්ඡාවෙන් ඉවත් වීමට මගීන් නොමැති නම් ගුවන් සමාගම අපහසුතාවයට පත් වේ. එවිට බලෙන්ම මගීන් ගුවන් යානයට ඇතුළු කර ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලබයි.
බොහෝ විට මෙසේ නංවා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලබන්නේ අඩු වටිනාකමක් ඇති මගීන්ය. නැතහොත් ව්‍යාපාරික හෝ පළමු පන්තියේ මගීන්ට වඩා පිරිමැසුම් දායක පන්තියේ මගීන් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම සිදුවේ. එලෙසම නිරන්තරයෙන්ම ගුවන් ගමන් වල නිරත වන මගීන්ද වෙනත් ගුවන් සමාගමක සේවය ලබාගැනීමට පෙලඹීමට ඉඩ ඇති මගීන්ද මෙලෙස ප්‍රතික්ෂේප නොකරන මගීන්ට උදාහරණ වේ. මෙම මගීන් වෙන් කර ගැනීම සඳහා ගුවන් සමාගම ක්ෂණික ඇගයීමක් සිදු කිරීමට සිදුවන අතර මෙම තීරණ ගුවන් සමාගමේ වාණිජමය අගයටත් වෙනත් තරඟකාරී ගුවන් සමාගම් සමග තිබෙන තරගකාරීත්වයටත් යම් බලපෑමක් එල්ලවිය හැකි බැවින් මෙසේ මගීන් ප්‍රතික්ෂේප කිරීම පිලිබඳ වැඩි විස්තර ගුවන් සමාගම් අණාවරනය නොකරයි. අපේ රටෙත් විශේෂයෙන් මැදපෙරදිග බලා යන කාන්තාවන්ට මෙම තත්වයට මුහුණු පෑමට සිදු වේ.
මෙම අවස්ථාවට මුහූන දෙන මගීන් ලැබෙන අයිතීන් ලෝකයේ කලාප අනුව සහ ගුවන් සමාගම් අනුව වෙනස් වේ.
උදාහරණයක් ලෙස යුරෝපීය සංගමයේ රටකට ගමන් ගන්නා මගීන්ට යුරෝපීය සංගමයේ අංක 261/2001 යන රෙගුලාසි අනුව ක්‍රියා කළ හැක. මෙම රෙගුලාසි වල ගුවන් සමාගමට එරෙහිව පැනවිය හැකි බදු සහ ගුවන් මගියාගේ අයිතීන් විස්තර වේ. එක්සත් ජනපදයේදී මේ සඳහා වන දේශීය නීති තිබේ.
කෙසේ වෙතත් බෙහෝ ගුවන් සමාගම් තමන්ට ආවේණික වූ විවිධ ක්‍රම මෙසේ ප්‍රතික්ෂේප වන මගීන්ට සාධාරණය ඉටු කිරීම සඳහා යොදා ගනී. මගීන් මේ සම්බන්ධයෙන් දැනුවත් වී සිටීම ඉතා වැදගත් වේ. මෙම තෙරතුරු ගුවන් සමාගමේ වෙබ් අඩවියෙන් ලබා හැක.
කෙසේ වෙතත් “අපේ අහස“ ඔබට දැනුම් දෙන්නේ ගුවන් ගමනකට පෙර එහිදී මගියාගේ වරප්‍රසාද හා අනෙකුත් කරුණු පිලිබඳව පවතින ගුවන් සමාගමේ ප්‍රතිපත්තිත් හා ජාත්‍යන්තර නීති හා දේශීය නීති පිළිබඳවත් දැනුවත් වීම සුදුසු බවයි.
ශ්‍රීලංකාවේදි ඔබට යම් අපහසුතාවකට පත්වීමක් සිදුවුවහොත් ශ්‍රී ලංකා සිවිල් ගුවන් සේවා අධිකාරියට දැනුම් දීම සිදුකිරීම මගින් සාධාරණයක් ඉටු කර ගත හැකිවේ.
පැහැදිලි විස්තරාත්මක ලිපියක්. ඉශාරගෙන්ම තමා මේ වගේ කරුණු
ReplyDeleteදැනගන්න ඉන්න එකම එක්කෙනා මේ බ්ලොග් අවකාශයේ .
බොහොම අගේ ඇති ලිපියක් .
ජය !
මෙහෙමත් වෙනවද? අදයි දන්නෙ..
ReplyDeleteස්තුතියි!
Hoda lipiyak. Useful. Thanks.
ReplyDeleteනිතර ගමන් කරන අයට වැදගත්! බොහොම ස්තුතියි!
ReplyDeleteහැමදාම වාගේ වැදගත් ලිපියක්. මමත් අහලා තියෙනවා මැදපෙරදිග යන සීට් නැ කියලා ආපහු එනවා කියලා. මම සැහෙන්න කල්පනා කලා මෙච්චර සැලැස්මක් තියෙද්දිත් ඒහෙම වෙන්නෙ කොහොමද කියලා. දැන්නෙ වැඩේ තේරෙන්නෙ.......
ReplyDeleteඈහ්.. එහෙම වෙන්නෙ කොහොමද ? ඒ කියන්නෙ අපි කලින් ටිකට් අරන් වෙන් කරගන හිටියත් උන්ට ඕනනම් හලන්ඩ පුලුවන්ද ? මම අහලා තියනවා සමහර මඟීන් එනවා කියලා සීට් තියනවනම් විතරක් චෙක් ඉන් වෙන්ඩ බලාගන.. මම හිතුවෙ මේ ඒ ගොල්ලො ගැන කියන්නෙ කියලා.. බලාගන යනකොට එහෙම නෙමේ වගේ නේද ? වාසනාවකට මටනම් තාම ඔය තත්ත්වයට මුහුණ දෙන්ඩ වුනේ නෑ..
ReplyDeleteDuty free allowances ගැනත් පොඩ්ඩක් කියලා දෙන්න පුලුවන් නම් හොදයි.
ReplyDeleteඑක සැරයක් කුවේට් ගුවන් සේවයෙන් මට බිස්නස් ක්ලාස් යන්න චාන්ස් එකක් හම්බුනා ඔය වැඩේ නිස,,ශ්‍රී ලංකන් එකෙන් එහෙම වෙලා එයාලා වට්ටමක් දෙන්නම් කියලත් කිවුවා,,ඒත් සණ්ඩු කරගෙන මාව දැම්මා කොහොම හරි,,අනේ එහෙම කියපු ප්ලේන් එකේ ශීට් 4 නිදියගෙන මම ආවේ.ඒ වගේම ශීට් ගොඩක් හිස් ආවා, ඒකට හේතුව මොකද්ද ඉශාර
ReplyDeleteමාර කේස් එකක්නෙ මේක.
ReplyDeleteමීවනපලානේ ජයරත්න යනු සුජීව කොකාවලය. අත හිත මාරයාගෙනි.
ReplyDeleteයන්නෙ කොහෙද මල්ලෙ පොල්...
Deleteඅපිට මොකද ඕයි ඌ මොකෙක් උනාම..